Czy wiesz, że dawno temu w Tczewie istniało obserwatorium astronomiczne? Miało to miejsce w XVIII wieku. Obserwatorium założył lekarz Nataniel Mateusz Wolf.
Urodził się on w styczniu 1724 roku, w Chojnicach. Studiował w Lipsku, Halle i Erfurcie. W 1749 roku przyjechał do Gdańska, gdzie chciał otworzyć własną praktykę lekarską. Musiał jednak zrezygnować z tego pomysłu – konkurencja wśród tamtejszych medyków była po prostu zbyt duża. Szczęście jednak mu sprzyjało, ponieważ wkrótce otrzymał bardzo intratną propozycję zawodową. Został nadwornym medykiem najbogatszych i najbardziej wpływowych ludzi w ówczesnej Polsce. Opiekował się m.in. chorym na gruźlicę marszałkiem wielkim koronnym Stanisławem Lubomirskim. Przyniosło mu to nie tylko znaczne korzyści finansowe, ale także rozgłos.
W 1761 roku Wolf postanowił przenieść się do Warszawy. Tutaj ponownie uśmiechnęła się do niego Fortuna. Jako lekarz opiekował się księciem Adamem Czartoryskim. Magnacka rodzina Czartoryskich była właścicielem olbrzymiego majątku, a sam książę był kandydatem do korony polskiej. Doktor Wolf szybko piął się po szczeblach kariery i wkrótce został generalnym lekarzem wojsk polskich. Oprócz medycyny interesował się również filozofią, botaniką, ale przede wszystkim astronomią.
W 1769 roku dość nieoczekiwanie wyjechał z Warszawy i po krótkim pobycie w Anglii zjawił się w Tczewie. Najprawdopodobniej w naszym mieście mieszkała rodzina medyka. W 1770 roku doktor Nataniel Wolf stał się właścicielem kamienicy przy ówczesnej ulicy Berlińskiej. Dzisiaj ta ulica znajduje się na tczewskiej starówce i nosi nazwę Krótkiej. Do naszych czasów nie dotrwał dom, który nabył lekarz i astronom, w czasach Wolfa nosił on numer 8. Według opisu Edmunda Raduńskiego zawartego w „Zarysie dziejów miasta Tczewa”, doktor Wolf urządził swoje obserwatorium w spichlerzu znajdującym się naprzeciw jego kamienicy. Wśród jego wyposażenia miała być „blaszana kula ziemska i otaczające ją koliste blaszane koła, przedstawiające ekliptykę i 4 południki i równik”. W 1772 roku, po I rozbiorze Polski, kiedy Tczew znalazł się w granicach zaboru pruskiego, Nataniel Wolf wyjechał do Gdańska. Miasto to wciąż jeszcze pozostawało w graniach I Rzeczypospolitej. Na Biskupiej Górce wybudował kolejne obserwatorium astronomiczne.
Przez cały czas Wolf był praktykującym lekarzem. W Gdańsku zajął się m.in. propagowaniem pionierskich wówczas szczepień na ospę. Nataniel Wolf zmarł 15 grudnia 1784 roku. We wspomnianym już „Zarysie dziejów miasta Tczewa” Raduński podaje, że jeszcze w 1860 roku w naszym mieście znajdowały się pozostałości jego dawnego, pierwszego w Tczewie obserwatorium astronomicznego.
Radosław Wiecki/ Fabryka Sztuk
Na podstawie:
https://biskupiagorka.pl/nataniel-wolf/ (dostęp 08.05.2020)
https://www.gdansk.pl/wiadomosci/nataniel-wolf-poznaj-zyciorys-wybitnego-gdanszczanina-ktorego-grob-odkryto-na-biskupiej-gorce,a,161736 (dostęp 08.05.2020)
Raduński Edmund, Zarys dziejów miasta Tczewa, Tczew 1927.
Fot. Nataniel Wolf, domena publiczna, źródło: U.S. National Library of Medicine.
REKLAMA MIEJSKA
