Profilaktyka nadwagi i otyłości – program dla III-klasistów

Ruszył „Powiatowy program profilaktyki nadwagi i otyłości skierowany do uczniów III klas szkół podstawowych powiatu tczewskiego.  

W programie biorą udział także tczewskie podstawówki. Miasto Tczew dofinansowało program w wysokości 20 tys. zł.

Występowanie nadwagi i otyłości stanowi istotny problem w zakresie zdrowia publicznego, dotyczy on przede wszystkim osób dorosłych, jednak największy niepokój budzi wzrastająca liczba otyłych wśród dzieci i młodzieży. Badania wskazują, że 70-80% młodzieży z otyłością stwierdzoną w okresie dojrzewania stanie się otyłymi dorosłymi. Dziecko otyłe w wieku 10-13 lat jest 6-7 krotnie bardziej zagrożone wystąpieniem otyłości w wieku dorosłym niż jego rówieśnik z prawidłową masą ciała.

Nadwaga i otyłość zwiększają ryzyko zachorowalności na cukrzycę typu 2, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, chorobę niedokrwienną serca, obturacyjny bezdech senny, chorobę zwyrodnieniową stawów, depresję oraz sprzyjają rozwojowi niektórych typów nowotworów i podwyższają ryzyko zgonu w przypadku innych chorób.
Otyłość u dzieci wiąże się ze zwiększonym ryzykiem otyłości, przedwczesnej śmierci i niepełnosprawności w wieku dorosłym. Ale oprócz zwiększonego przyszłego ryzyka, otyłe dzieci doświadczają trudności w oddychaniu, zwiększonego ryzyka złamań, nadciśnienia, insulinooporności, zaburzeń natury psychologicznej (depresji, obniżonej samooceny, pogorszenia jakości życia szczególnie w postrzeganiu własnego ciała, swoich kompetencji sportowych i funkcjonowania społecznego) oraz problemów społecznych, w tym agresji ze strony rówieśników poprzez prześladowanie w szkole.

W odpowiedzi na występujący problem zdrowotny Powiat Tczewski przygotował program, który pozwoli wyodrębnić grupę dzieci na wczesnym etapie rozwoju nadwagi i otyłości, a następnie objąć ich kompleksowym programem interwencji edukacyjno-leczniczej. Będzie ona miała na celu zmianę nawyków żywieniowych oraz wzrost aktywności fizycznej, czego oczekiwanym efektem będzie redukcja masy ciała.

Okres realizacji programu: lipiec  2024 – kwiecień 2029

Kto może skorzystać z programu?

Dzieci – uczniowie klas trzecich szkół podstawowych zamieszkujące na terenie powiatu tczewskiego, u których w pomiarze antropometrycznym (wzrost, waga ciała) zostanie stwierdzona nadwaga (BMI 90-97 centyla) lub otyłość (BMI>97 centyla), z zastrzeżeniem, że pierwszą grupę stanowić będą dzieci uczęszczające do klas trzecich w roku szkolnym 2023/2024, następnie uczęszczające do klas trzecich odpowiednio w roku szkolnym 2024/2025, 2025/2026, 2026/2027, ostatnią grupę stanowić będą dzieci uczęszczające do klas trzecich w roku szkolnym 2027/2028.

BMI to wskaźnik masy ciała stosowany w klasyfikacji niedowagi, nadwagi i otyłości u osób dorosłych.  Wylicza się go ze wzoru:  BMI= kg/m2 (czyli masa ciała wyrażona w kilogramach podzielona przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu) Celem oceny czy wzrost i waga dziecka są prawidłowe, uzyskany wynik BMI należy nałożyć na odpowiednią dla wieku i płci siatkę centylową i odczytać wartość.

Poza uczniami, do których bezpośrednio skierowany jest projekt interwencji  w postaci badań laboratoryjnych oraz konsultacji specjalistycznych, działania programowe skupione będą również na rodzicach/opiekunach prawnych, którzy będą aktywnymi uczestnikami programu, gdyż to oni w zdecydowanej mierze będą odpowiedzialni za wprowadzenie zachowań zdrowotnych w życiu dziecka i rodziny. 

Kto i gdzie realizuje program?

Program realizuje COGITO MED Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Kaliszu, wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego – Rejestru Przedsiębiorców pod numerem KRS 0001111906. 

• Badania laboratoryjne wykonywane są w Punktach Pobrań Diagnostyki.
• Konsultacje specjalistyczne udzielane są w pięciu lokalizacjach, tj. w Tczewie przy ul. Wojska Polskiego 5A, w Pelplinie przy ul. Dworcowej 7, w Gniewie przy ul. Witosa 10, w Turzu przy ul. Parkowej 12 oraz w Swarożynie przy ul. Wyzwolenia 4.

Zapisy do programu prowadzone są pod nr telefonu: + 48 800 805 100 
Drogi Rodzicu, nie zwlekaj, nie czekaj – zadzwoń i zapisz dziecko do programu już dziś.

Zakres udzielanego wsparcia

• Badania laboratoryjne 

Dzieci ze stwierdzoną nadwagą lub otyłością w badaniu bilansowym uczniów klas III, po uzyskaniu zgody rodzica/opiekuna prawnego dziecka na udział w programie, zostaną skierowane na badania laboratoryjne – pomiar poziomu glukozy na czczo oraz lipidogram. Nieprawidłowości tych badań pozwolą wychwycić predyspozycje lub występowanie towarzyszącego nadwadze lub otyłości zespołu metabolicznego oraz określić, czy występują czynniki ryzyka na przyszłość.

• Konsultacje specjalistyczne

Każde dziecko zakwalifikowane do dalszego udziału w programie będzie objęte wsparciem specjalistycznym przez okres około dziewięciu miesięcy – jest to czas szacunkowy, w uzasadnionych przypadkach wsparcie specjalistyczne może być wydłużone do 1 roku. Zrealizowanych zostanie średnio 18 indywidualnych konsultacji z interdyscyplinarnym zespołem ekspertów specjalizujących się w leczeniu nadwagi lub otyłości (3 x lekarz, 6 x dietetyk, 6 x fizjoterapeuta/specjalista aktywności fizycznej, 3 x psycholog).

1. Konsultacja lekarska (spotkanie dziecko + rodzic/opiekun prawny). 
   W programie przewidziano 3 spotkania: pierwsze – po otrzymaniu wyników badań laboratoryjnych, kolejne – po 3 miesiącach oraz ostatnie zamykające – po 9 miesiącach od pierwszego spotkania.
   Celem pierwszego spotkania będzie m. in. przeprowadzenie pogłębionego wywiadu medycznego w kierunku oceny ryzyka wystąpienia chorób metabolicznych u dziecka, pomiaru ciśnienia tętniczego krwi, omówienie wyników badań antropometrycznych i laboratoryjnych, ocena aktualnego stanu zdrowia dziecka oraz przedstawienie rekomendacji medycznych dotyczących dalszego postępowania.
   Celem każdej kolejnej konsultacji będzie monitoring stanu zdrowia dziecka pod względem problemu nadwagi lub otyłości oraz ich konsekwencji zdrowotnych.
2. Konsultacja dietetyczna (spotkanie dziecko + rodzic/opiekun prawny).
   W programie przewidziano 6 spotkań: pierwsze – po badaniu lekarskim, kolejne – po 1, 2, 3 i 6 miesiącach oraz ostatnie zamykające – po 9 miesiącach od pierwszego spotkania.
   Celem pierwszej konsultacji dietetycznej będzie przeprowadzenie pogłębionego wywiadu dietetycznego w kierunku oceny zachowań żywieniowych dziecka (m in. spożywania śniadań, sposobu komponowania diety dziecka, obecności w diecie słodkich napojów i słodyczy, regularności spożywania warzyw i owoców, wielkości spożywanych porcji jedzenia), przeprowadzenie pomiaru masy ciała, opracowanie przykładowego jadłospisu dla dziecka/rodziny, ocena aktualnego stanu zdrowia dziecka i rodzica/opiekuna prawnego pod kątem odżywienia, przedstawienie rekomendacji dietetycznych dot. dalszego postępowania.
   Celem każdej kolejnej konsultacji będzie przeprowadzenie pomiaru masy ciała, edukacja w obszarze zasad zdrowego odżywiania, modyfikacja jadłospisu – w celu najlepszego dostosowania go do preferencji dziecka oraz monitoring stanu zdrowia dziecka pod względem jego indywidualnych problemów żywieniowych związanych z nadwagą lub otyłością.
3. Konsultacja fizjoterapeutyczna/ze specjalistą aktywności fizycznej (spotkanie dziecko + rodzic/ opiekun prawny).
   W programie przewidziano 6 spotkań: pierwsze – po badaniu lekarskim, kolejne – po 1, 2, 3 i 6 miesiącach oraz ostatnie zamykające – po 9 miesiącach od pierwszego spotkania.
   Celem pierwszej konsultacji z fizjoterapeutą/specjalistą aktywności fizycznej będzie m. in. przeprowadzenie pogłębionego wywiadu w kierunku oceny ryzyka wystąpienia wad postawy oraz chorób kostno-stawowych u dziecka, omówienie zaleceń dot. aktywności fizycznej oraz przedstawienie obowiązujących rekomendacji (dla dzieci 60 min. dziennie umiarkowanej do intensywnej aktywności fizycznej), opracowanie zestawu ćwiczeń dla dziecka oraz rodzica/opiekuna prawnego, o ile dotyczy, uwzględniających ich możliwości fizyczne i preferencje, ocena aktualnego stanu zdrowia dziecka oraz rodzica/opiekuna prawnego pod względem wydolności fizycznej, przedstawienie rekomendacji fizjoterapeutycznych dot. dalszego postępowania.
   Celem każdej kolejnej konsultacji, które będą mogły mieć charakter grupowy lub indywidualny, będzie edukacja w obszarze zaleceń i poprawności wykonywania rekomendowanych ćwiczeń, modyfikacja zestawu ćwiczeń i zaleceń – w celu najlepszego dostosowania go do preferencji osób objętych wsparciem, monitoring ich stanu zdrowia pod względem indywidualnych problemów w zakresie wykonywania ćwiczeń wynikających z nadwagi lub otyłości.
4. Konsultacja psychologiczna (spotkanie dziecko + rodzic/opiekun prawny). 
   W programie przewidziano 3 spotkania: pierwsze – po badaniu lekarskim, kolejne – po 3 miesiącach oraz ostatnie zamykające – po 9 miesiącach od pierwszego spotkania.
   Celem pierwszej konsultacji psychologicznej będzie m. in. przeprowadzenie pogłębionego wywiadu psychologicznego w kierunku oceny aktualnych nawyków związanych z odżywianiem oraz aktywnością fizyczną dzieci i ich rodziców/opiekunów prawnych (m. in. obecność jedzenia w odpowiedzi na emocje, problemy z samokontrolą w kontekście jedzenia, stosowania jedzenia jako kary i nagrody, postrzeganych barier w uprawianiu aktywności fizycznej, zwyczajów związanych z aktywnością fizyczną), ocena aktualnego stanu zdrowia dziecka pod kątem psychologicznym, opracowanie planu zmiany zachowań zdrowotnych oraz odziaływań psychologicznych w oparciu o zasady terapii behawioralnej, przedstawienie rekomendacji psychologicznych dotyczących dalszego postępowania.
   Celem każdej kolejnej konsultacji będzie praca nad zmianą zachowań z wykorzystaniem metod behawioralnych (np. ustanawianie celów, praca nad samokontrolą, trening uważności), modyfikacja oddziaływań psychologicznych wspierających zmianę – w celu najlepszego dostosowania ich do preferencji dziecka, monitoring stanu zdrowia dziecka pod względem jego indywidualnych problemów psychologicznych związanych z nadwagą lub otyłością.
5. Wykłady dla rodziców/opiekunów prawnych dzieci objętych wsparciem specjalistycznym

Dla każdego rocznika dzieci objętych wsparciem specjalistycznym przewidziano dwa spotkania grupowe dla rodziców/opiekunów prawnych, w tym pierwsze  po badaniu bilansowym dzieci oraz drugie po zakończeniu ścieżki wsparcia specjalistycznego. Spotkania prowadzone będą przez zespół ekspertów udzielających wsparcia, ich celem będzie przekazanie wiedzy na temat zdrowego stylu życia oraz budowania zdrowych nawyków w obszarze diety i aktywności fizycznej. 

Dlaczego profilaktyka nadwagi i otyłości w wieku dziecięcym jest ważna ?

Nadwagi lub otyłości można nabawić się w każdym wieku, ale na szczególną uwagę zasługuje problematyka nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży. Młody człowiek ze zbyt dużą masą ciała najczęściej zostaje dorosłym z otyłością, u którego redukcja masy ciała będzie wyjątkowo trudna. Należy podkreślić, że im wcześniej rozwinie się otyłość, tym bardziej dotkliwe mogą być jej powikłania zdrowotne, a także psychologiczne (choć często bagatelizowane).

Program finansowany ze środków Powiatu Tczewskiego, Gminy Miejskiej Tczew, Gminy Pelplin, Gminy Gniew, Gminy Tczew, Gminy Subkowy oraz Gminy Morzeszczyn.

(Starostwo Powiatowe w Tczewie)